Τα βόδια του Ήλιου

Τα βόδια του Ήλιου

Καθώς το καράβι πλησιάζει στο νησί, ακούνε ως το πέλαγος τα βελάσματα των κοπαδιών του Ήλιου. Ο Οδυσσέας θυμάται την προειδοποίηση του Τειρεσία και της Κίρκης και προειδοποιεί τους συντρόφους του να φύγουν, όμως εκείνοι αντιδρούν ……και τότε ο Οδυσσέας «γίγνωσκον ο δη κακά μήδετο δαίμων» βεβαιώθηκε ότι ήταν αναπόφευκτες οι συμφορές που τους είχε ετοιμάσει ο δαίμων -μοίρα. Ο Οδυσσέας υποχωρεί αλλά τους ζητά να του υποσχεθούν ότι δεν θα πειράξουν βόδι ή αρνί από τα κοπάδια του Ήλιου. Ο Ζεύς σήκωσε σφοδρό άνεμο και σύννεφα και θάμπωσαν θάλασσα και ουρανό. ….Κύλησε ένας μήνας που φυσούσε μόνο νοτιάς και σιρόκος. Και καθώς πέρασε τόσος καιρός τελείωσαν οι προμήθειες και δεν είχαν τι να φάνε.  Ο Οδυσσέας πάει στα ενδότερα του νησιού αναζητώντας τροφή και για να παρακαλέσει τους θεούς να τους βοηθήσουν, μα οι θεοί έχυσαν στα βλέφαρά του  γλυκό ύπνο. Τότε ο Ευρύλοχος ξεσήκωσε τους άλλους να πιάσουν τα καλύτερα γελάδια του Ήλιου και να τα σφάξουν.

                    Τι είναι η αιτία;   Επιλογή

Η λανθασμένη επιλογή φέρνει πόνο και όλεθρο, όπως η ορθή φέρνει αθώωση και λύτρωση.  Ο άνθρωπος έχει πλήρη επίγνωση των παραβιάσεων και των λαθών του, αλλά  ελπίζει πάντα πως ίσως τη γλιτώσει.  Όταν αργότερα έρχονται οι συνέπειες με τη μορφή πόνου και συντριβής, συμπεριφέρεται συχνά σαν να είναι θύμα μιας ιδιοτροπίας των θεών ή των δαιμόνων.

Ατομική  ευθύνη, λέει ο Όμηρος, επιλογές. Εμείς κινητοποιούμε τους νόμους και τις δυνάμεις που μας στερεί την ψευδαίσθηση ότι οι θεοί, το σύμπαν, η κοινωνία γενικά κάτι έξω από εμάς φταίει για τα δεινά μας. Εμείς είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι.

Αυτή είναι και η μεγάλη μας δύναμη. Εφόσον η δική μας επιλογή μας οδηγεί στον πόνο, τότε η χαρά και η λύτρωση μας μπορούν να προκύψουν από τη διαφοροποίηση των επιλογών μας.

Πείστηκαν και οι υπόλοιποι, και έσφαξαν τα καλύτερα βόδια του Ήλιου, τα έψησαν και τα έφαγαν. Τότε ο Οδυσσέας ξύπνησε και ξεκίνησε για να γυρίσει κοντά στους συντρόφους του, αλλά με φρίκη συνειδητοποίησε από μακριά τη μυρωδιά των ψητών. Και είπε με απόγνωση: «Ζευ πάτερ, κι οι άλλοι μάκαρες θεοί, για συμφορά μου με ρίξατε στο βαθύ ύπνο και οι σύντροφοί μου βρήκαν την ευκαιρία να κάνουν αυτό το τρομερό έργο». Στο μεταξύ η Λαμπετώ σπεύδει να ειδοποιήσει  τον Ήλιο για τη σφαγή των βοδιών του και εκείνος θυμωμένος ζητά από το Δία να τιμωρήσει τους συντρόφους του Οδυσσέα, διαφορετικά απειλεί να πάει να χωθεί στον Άδη και να φέγγει στους νεκρούς. Ο Ζευς πράγματι υπόσχεται στον Ήλιο να ρίξει ένα αστροπελέκι και να σπάσει  το καράβι τους στη μέση του πελάγους.

Αυτό που ήταν να συμβεί υπήρχε ανάγκη να συμβεί.

Γι’ αυτό οι θεοί ρίχνουν στον ύπνο τον Οδυσσέα. Τα βόδια του ήλιου συμβολίζουν ανώτερες πνευματικές ποιότητες. Αιώνιες. Γι’ αυτό και δεν αυξάνονται  ούτε λιγοστεύουν, επειδή το αιώνιο είναι αμετάβλητο. Ο Οδυσσέας αποσύρεται στα βάθη του νησιού για να προσευχηθεί στους θεούς, δηλαδή αποσύρεται στα βάθη του εαυτού του για να επικοινωνήσει με το θείο, οι σύντροφοί του «σκοτώνουν» και τρώνε τις πνευματικές αξίες. Για τον Οδυσσέα –αναζητητή ο ύπνος είναι μια κατάσταση ολιγωρίας και οπισθοδρόμησης, που έχει ως τίμημα τη συμφορά.

Χάνοντας τα πάντα κερδίζεις τα πάντα, αλλά αυτό το διαπιστώνεις αργότερα.

Πολλές φορές οι πνευματικές αξίες γίνονται βορά από το εγώ που τις χρησιμοποιεί ενάντια στον εαυτό του. Σ’ αυτή την κατάσταση αναφέρετε και ο Ιησούς όταν λέει: «Μη δίνετε τα μαργαριτάρια στους χοίρους». Τα βόδια του ήλιου ήταν ύψιστες πνευματικές αρετές και αξίες. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τις αντιμετώπισαν ως αντικείμενο προς κατανάλωση. Συχνά ο  πνευματικός αναζητητής χρησιμοποιεί  τις εσωτερικές εμπειρίες και πληροφορίες για να θρέψει το εγώ του. Πρόκειται για την περίφημη πνευματική αλαζονεία που μετατρέπει τη μυστική εμπειρία σε αγοραία επίδειξη πνευματικής ανωτερότητας. Αυτή ήταν μια δοκιμασία που δεν κατάφεραν να περάσουν οι σύντροφοι και που ήταν αναγκαία να συμβεί, ώστε να ξεκαθαρίσει το εσωτερικό τοπίο του Οδυσσέα. Τώρα αυτοί θα αφανιστούν και έτσι ο ήρωας θα μείνει μόνος. Όμως ποτέ δεν είναι στ’ αλήθεια μόνος. Η Αθηνά του παραστέκεται συνεχώς. Οι σύντροφοί του  θα αφανιστούν, στην ουσία όμως θα υποταχθούν στη μια, τη δική του θέληση και έτσι θα είναι σαν να αφανίζονται , αφού σε θα έχουν χωριστή δική τους θέληση. Επιπλέον η ενέργεια που παρακρατούσαν και με την οποία διαστρέβλωναν τις πνευματικές ποιότητες θα του επιστραφεί και θα τον δυναμώσει. Έτσι θα βρεθεί σε μια άλλη πραγματικότητα, αυτή που θα τον φέρει στην Ιθάκη. Αλλά για να συμβεί αυτό, πρέπει  να περάσει από μια «καθολική καταστροφή», να χάσει καράβι και συντρόφους. Να χάσει τα πάντα για να κερδίσει τα πάντα. Φυσικά οι πνευματικές ιδιότητες που αντιπροσωπεύονται από τα βόδια του Ήλιου δεν θα μπορούσαν στ’ αλήθεια να αφανιστούν.  Εφόσον ούτε αυξάνονται ούτε μειώνονται. Μόνο για τους απείθαρχους και ανεξέλεγκτους σε ορμές συντρόφους του Οδυσσέα θα μπορούσαν οι θείες αυτές ιδιότητες να αναλωθούν, αλλά αυτό συμβαίνει σε μια υποκειμενική ψευδαισθητική πραγματικότητα που βιώνεται μέσα στον ψυχισμό τους. Μόνο στο ιδιωτικό τους σύμπαν μέσα στον πλανημένο νου των συντρόφων του Οδυσσέα, είναι δυνατόν να θανατωθούν τα βόδια του Ήλιου. Στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι ίδιοι «θανατώνουν» μέσα τους τις πνευματικές ιδιότητες. Σε εξωτερικό επίπεδο αυτή είναι η κατάσταση του ανθρώπου που έχει χάσει την πίστη του, που έχει θυσιάσει τα ανώτερα ιδανικά του στις ορμές και τις ορέξεις του εγώ και που έχει σκοτώσει μέσα του κάθε αξία. Η ζωή του από κει και πέρα μοιάζει με ζωντανό θάνατο.

Μετά το χαλασμό μένει μόνο το αιώνιο και αληθινό.

Το μόνο που χάνεται είναι οι ψευδαισθήσεις.

Και έπαψε τότε να φυσά ο Ζέφυρος άρχισε να φυσά νοτιάς και αυτός τον έφερε να ξαναπεράσει τη Χάρυβδη την ώρα που ρουφούσε τα νερά. Ίσα που πρόλαβε να αρπαχτεί από κάτι κλαδιά αγριοσυκιάς και έμεινε έτσι μετέωρος, περιμένοντας να ξεράσει το θηρίο τη θάλασσα που είχε ρουφήξει για να αρπαχτεί και πάλι από τα συντρίμμια του καραβιού. Και «σαν την ώρα που γυρνά στο σπίτι να δειπνήσει ο δικαστής αφήνοντας την αγορά όπου ξεδιάλυνε πολλές δίκες ανθρώπων, την ώρα εκείνη ξέρασε και η Χάρυβδη τα ξύλα του πλοίου.

Συκιά: το σύμβολο της θλίψης εξαιτίας μιας επίγνωσης μεταμελητικού χαρακτήρα.

Ο Οδυσσέας δεν επιχειρεί πια να αντισταθεί στη δύναμη του νόμου που αντιπροσωπεύει η Χάρυβδη. Η εισρόφηση της  θάλασσας είναι η στιγμή της απώλειας. Η αναφορά στο δικαστή δεν είναι τυχαία. Έχουν γίνει όντως πολλές δίκες ανθρώπων, των συντρόφων του Οδυσσέα και η ποινή τους ήταν ο θάνατος.

Ο αναζητητής έχει διατρέξει όλη την απελπισία της σκοτεινής νύχτας της ψυχής. Έχει απολέσει σχεδόν τα πάντα. Καράβι και σύντροφοι έχουν αφανιστεί. Έχει χάσει την ταυτότητά του και είναι τώρα στ’ αλήθεια μετέωρος. Και πράγματι είναι κρεμασμένος από το κλαδί της αγριοσυκιάς. Είναι η περίοδος της ανάγκης για σιωπή, μεταμέλεια και βαθιές συνειδητοποιήσεις που έρχονται πάντα μετά από μια μεγάλη σύγκρουση. Για να το ανακαλύψει αυτό ο πνευματικός αναζητητής, θα πρέπει να περάσει τη σιωπηλή περίοδο της θλίψης και της αναμονής. Ύστερα, όταν θα έχει συντελεστεί μέσα του η αναγκαία αναδιευθέτηση, θα αναδυθεί μόνη της η νέα του ισορροπία, η νέα του ταυτότητα. Στο μεγάλο χωνευτήρι της συντριπτικής εμπειρίας και του πόνου, διασώζεται μόνο ότι μπορεί να αναχθεί στο αιώνιο και συμπαντικό. Και πράγματι όταν η Χάρυβδη ξερνά πάλι τη θάλασσα που είχε καταπιεί, αυτό που έχει απομείνει είναι η ουσία: το κατάρτι- ιδανικό και η καρίνα-βάση, δηλαδή βαθύτερη φύση του Οδυσσέα. Η ταυτότητα του αναζητητή ξαναχτίζεται με τα μόνα δομικά υλικά που άντεξαν στο χρόνο και τη μεταβολή, δηλαδή με όσα είχε στέρεα χτίσει μέσα του και τα οποία μπορούσαν να αναχθούν στο αιώνιο. Σε αυτά στηριγμένος, θα καταφέρει ο ήρωας να σωθεί από τα αγριεμένα κύματα.

 "Μυστική Οδύσσεια" Ιουλία Πιτσούλη