ΕΓΩ

Εγώ       I       Ich    Je    Io    yo     jag    ja

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική  προσέγγιση:

Το Εγώ διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας και σκοπός του είναι να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του Εκείνου λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς της πραγματικότητας. Το Εγώ αποτελεί το οργανωμένο μέρος της προσωπικότητας και περιλαμβάνει βασικές λειτουργίες, όπως η εκτίμηση των διαφόρων καταστάσεων, ο έλεγχος της πραγματικότητας, η κρίση, η συμβιβαστικότητα, η ανεύρεση λύσεων στα διάφορα προβλήματα κλπ. Το Εγώ ξεχωρίζει τι είναι πραγματικό, μας βοηθάει να ξεχωρίζουμε τις σκέψεις μας και να τις κατανοήσουμε.

Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρόυντ το Εγώ παρεμβάλλεται ανάμεσα στις ενορμήσεις του Εκείνο και τις απαγορεύσεις ή προσταγές του Υπερεγώ και προσπαθεί να εναρμονίσει τις συγκρούσεις που απορρέουν από αυτές σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Ο κύριος σκοπός του είναι να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του Εκείνο αλλά πάντοτε λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια του ατόμου.

Όταν μια επιθυμία του Εκείνο είναι αντίθετη στην πραγματικότητα, στους κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες και κυρίως αντίθετη στις επιθυμίες του Υπερεγώ το οποίο το τιμωρεί συνεχώς με αισθήματα ντροπής, ενοχής κλπ τότε το Εγώ αναπτύσσει διάφορους αμυντικούς μηχανισμούς για να μπορέσει να αντεπεξέλθει. Οι αμυντικοί μηχανισμοί δεν αναπτύσσονται ευθέως ή συνειδητά και πάντα ενεργοποιούνται όταν μια κατάσταση είναι επικίνδυνη για την «αρμονία» των τριών ψυχικών τμημάτων.

Το Υπερεγώ στοχεύει στην τελειότητα και αποτελείται από ένα οργανωμένο μέρος της προσωπικότητας, κυρίως ασυνείδητο. Το Υπερεγώ μπορεί να θεωρηθεί ως μια συνείδηση που τιμωρεί το άτομο με συναισθήματα ενοχής όταν το άτομο λειτουργεί με μη κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους. Το Υπερεγώ είναι το αντίθετο του εκείνο γιατί αποζητά να λειτουργεί το άτομο με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο ενώ το Εκείνο θέλει μόνο να ικανοποιήσει της ενορμήσεις του. Συνεπώς όπως αναφέραμε λειτουργεί ως συνείδηση η οποία μας κρατάει μακριά από αντικοινωνικές συμπεριφορές και από διάφορα ταμπού. Το αναπτύσσουμε στα αρχικά χρόνια της ζωής μας κατά τη διάρκεια του οιδιπόδειου συμπλέγματος και ολοκληρώνεται σε πιο ώριμη ηλικία, αρχικά από τους γονείς μας στη συνέχεια από δασκάλους, συγγενείς, φίλους κ.λπ. Αποτελείται από όλους τους ηθικούς κανόνες που έχουμε μάθει είτε μέσω τιμωριών ή μέσω επιβραβεύσεων από ορισμένες κινήσεις και πράξεις μας. Το Υπερεγώ αποτελείται από δύο υποθετικά τμήματα: το καθαυτό υπερεγώ ή συνείδηση, που αποτελεί τον κριτικό έλεγχο του υ αυτών της προσωπικότητας.

 

Roubeix Helene

“Συνάντηση με τον εαυτό μας»

Ο εαυτός μας  είναι η μοναδική και ανεπανάληπτη ταυτότητα με την οποία γεννιέται ο καθένας μας. Είναι ο πυρήνας της ύπαρξής μας, η ίδια η ουσία της. Είναι ο εαυτός μας.

Η μοίρα του Εαυτού είναι να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Παράλληλα με τον Εαυτό, σχηματίζεται, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής, ένα Εγώ, που θα μεγαλώσει και αυτό με τη σειρά του, με την πάροδο του χρόνου.  Η αποστολή του είναι διπλή: Να βοηθήσει το άτομο να προσαρμοστεί στην κοινωνία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να   διαφυλάξει τη βαθύτερη φύση του Είναι του, δηλαδή τον Εαυτό του.  Θα μπορούσαμε λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο να θεωρήσουμε  το Εγώ σαν τον κηπουρό του Εαυτού. Είναι αρμόδιο να τον προστατεύει και να τον φροντίζει ώστε να μπορέσει ο Εαυτός να αναπτυχθεί και να προοδεύσει

Αν όλα πάνε καλά, ο Εαυτός και το Εγώ γίνονται αμέσως σύμμαχοι. …….. ωστόσο κάποιες φορές μπορεί να συγκρουστούν. Π.χ εφηβεία ή στην αρχή της ενήλικης ζωής, όπου το Εγώ πιθανότατα θα έχει  την τάση να κυριαρχήσει. …

Αν όλα πάνε καλά, αν δηλαδή ο πατέρας και η μητέρα υπήρξαν «αρκετά καλοί» γονείς, κατά την έκφραση του άγγλου ψυχαναλυτή Winnicott, αν έδειξαν τον απαιτούμενο σεβασμό στην ατομικότητα και την ιδιαιτερότητα του παιδιού τους, τότε το εγώ του παιδιού-που οικοδομείται, αρχικά, πάνω στην εικόνα των γονιών του-θα μπορέσει , με τη σειρά του, να σεβαστεί τον εαυτό του και να μην τον βλάψει.

Αν ωστόσο κάποια παιδία μεγαλώσουν σε ένα αυταρχικό, καταπιεστικό περιβάλλον, για να επιβιώσουν αναγκάζονται να προσαρμοστούν στον εξαναγκασμό που τους ασκείται, έχοντας για συντροφιά τον πόνο και τον φόβο.

Αλλά εκείνο που προσαρμόζεται είναι το Εγώ τους. Κατασκευάζουν ένα ψεύτικο προσωπείο, με σκοπό να κερδίσουν την ελάχιστη δυνατή αναγνώριση, αγάπη και προστασία απ’ τους γονείς τους.  Το τίμημα είναι βαρύ.

Το Εγώ, ενώ έχει αναλάβει το ρόλο του προστάτη, μετατρέπεται τώρα σε τείχος που φυλακίζει τον Εαυτό και τον εμποδίζει ν’ αναπτυχθεί. Έτσι, ο εαυτός παραμένει ανώριμος.

Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένα χάσμα ανάμεσα στο Εγώ, που αναπτύσσεται πλέον ανεμπόδιστα και τον Εαυτό, που παραμένει στάσιμος και ατροφικός.

Πώς και πότε θα «απελευθερώσουμε» τον Εαυτό μας. Το έναυσμα μπορεί να είναι ένα γεγονός, ένα βιβλίο, οτιδήποτε που θα προκαλέσει την αφύπνιση. Πότε θα συμβεί αυτό;  σχετικό …οποτεδήποτε ή και ποτέ…

Όταν πια δε μπορούμε να συνεχίσουμε τη ζωή μας, έρχεται η ώρα να αφουγκραστούμε τον Εαυτό μας. Να εμπιστευθούμε αυτό που νιώθουμε, να παραδεχτούμε ότι έχουμε συναισθήματα, ακόμα και να ξαναμάθουμε να αισθανόμαστε, αν χρειαστεί. Να συνειδητοποιήσουμε την κυριαρχία που υποστήκαμε τόσα χρόνια, αλλά και τη δυνατότητα που έχουμε να τερματίσουμε αυτά τα παιχνίδια κυριαρχίας-υποταγής, στα οποία είχαμε συνηθίσει να συμμετέχουμε. …..

Μόλις το Εγώ και ο Εαυτός ξαναγίνουν σύμμαχοι, το άτομο ξαναβρίσκει τους βιολογικούς του ρυθμούς, που είχαν παρεμποδιστεί, επιβραδυνθεί ή ακόμα και σταματήσει.

 

 

 

Eckhart Tolle

“Για μια νέα ζωή»

….Το περιεχόμενο του Εγώ ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά σε κάθε Εγώ λειτουργεί  η ίδια δομή. Με άλλα λόγια διαφέρουν μόνο επιφανειακά. Με τι τρόπο είναι ίδια; Όταν ζεις μέσω του νοογενούς εαυτού, αποτελούμενου από σκέψεις και συναισθήματα, που είναι το Εγώ, η βάση της συνείδησης σου είναι  επισφαλής επειδή η σκέψη και το συναίσθημα είναι, από την ίδια τους τη φύση, εφήμερα, παροδικά. Έτσι, κάθε Εγώ αγωνίζεται συνεχώς για επιβίωση, προσπαθώντας να προστατέψει και να μεγενθύνει τον εαυτό του. Για να διατηρήσει την εγώ-σκέψη, χρειάζεται την αντίθετη σκέψη του «άλλου». Το εννοιολογικό Εγώ δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς  τον εννοιολογικό «άλλο». Οι άλλοι είναι περισσότερο άλλοι όταν τους βλέπω σαν εχθρούς μου. Στο ένα άκρο της κλίμακας αυτού του ασυνείδητου εγωικού προτύπου βρίσκεται η ψυχαναγκαστική συνήθεια να βρίσκω ελαττώματα στους άλλους και να γκρινιάζω γι αυτούς. Σ’ αυτό αναφερόταν ο Ιησούς όταν είπε: «Τι δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε δοκό την εν τω ιδίω οφθαλμώ ου κατανοείς;»  Στο άλλο άκρο της κλίμακας υπάρχει σωματική βία μεταξύ των ατόμων και πόλεμος μεταξύ εθνών.  Στη Βίβλο, το ερώτημα του Ιησού παραμένει αναπάντητο, αλλά η απάντηση είναι ασφαλώς: Επειδή το να κριτικάρω ή να επικρίνω κάποιον άλλο με κάνει να νιώθω σπουδαιότερος, ανώτερος.

………Η γκρίνια επίσης είναι μια από τις αγαπημένες στρατηγικές του Εγώ για να ενισχύσει τον εαυτό του. Κάθε γκρίνια είναι μια μικρή ιστορία που πλάθει ο νους και που την πιστεύεις απόλυτα.

…..Οι υβριστικοί χαρακτηρισμοί είναι η πιο άξεστη μορφή απόδοσης ετικετών και της ανάγκης του Εγώ να έχει δίκιο και να θριαμβεύει πάνω στους άλλους.

… Η αγανάκτηση είναι το συναίσθημα που συνοδεύει την γκρίνια και τη νοητική απόδοση ετικετών στους ανθρώπους και προσθέτει ακόμα μεγαλύτερη ενέργεια στο Εγώ. …… Το Εγώ λατρεύει την αγανάκτηση. Αντί να παραβλέπεις την έλλειψη συνειδητότητας στους άλλους, την κάνεις ταυτότητά τους.ποιος το κάνει αυτό; Η έλλειψη συνειδητότητας σ’ εσάνα, το Εγώ. Μερικές φορές το «ελάττωμα» που αντιλαμβάνεσαι σε κάποιον άλλο δεν υπάρχει καν. Είναι μια ολοκληρωτική παρερμηνεία, μια προβολή από ένα νου εκπαιδευμένο να βλέπει εχθρούς και να βγάζει τον εαυτό του ανώτερο ή δικαιωμένο. Άλλες φορές το ελάττωμα μπορεί να υπάρχει, αλλά όταν εστιάζεις πάνω του την προσοχή σου, μερικές φορές αποκλείοντας οτιδήποτε άλλο, το ενισχύεις. Κι αυτό στο οποίο αντιδράς όταν το βλέπεις σε κάποιον άλλο το ισχυροποιείς στον εαυτό σου.

Η μη αντίδραση στο Εγώ των άλλων είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους όχι μόνο για να πας πέρα από το Εγώ στον εαυτό σου, αλλά και για να διαλύσεις το συλλογικό ανθρώπινο Εγώ. Όμως μπορείς να είσαι σε κατάσταση μη αντίδρασης, μόνο αν αναγνωρίσεις ότι η συμπεριφορά κάποιου προέρχεται από το Εγώ, ότι είναι έκφραση της συλλογικής ανθρώπινης δυσλειτουργίας. Όταν συνειδητοποιείς ότι δεν είναι προσωπικό, δεν υπάρχει πια ο ψυχαναγκασμός να αντιδράσεις σαν να ήταν. Μην αντιδρώντας στο Εγώ, θα μπορείς συχνά να φέρνεις στην επιφάνεια την ψυχική υγεία των άλλων, που είναι η συνειδητότητα που δεν έχει αποκτηθεί μέσω εξαρτημένης μάθησης, σε αντίθεση μ’ εκείνη που έχει αποκτηθεί μέσω αυτής. …..

Η μη αντίδραση δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη. Μια άλλη λέξη για τη μη αντίδραση είναι η  Συγχώρεση.

Συγχωρώ σημαίνει παραβλέπω ή μάλλον, βλέπω πέρα από κάτι.

Κοιτάζεις μέσα από το Εγώ την ψυχική υγεία που υπάρχει σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα ως ουσία του.