Ενοχές!!!

Ενοχή: Ένα  φυσικό και πολύτιμο συναίσθημα.

(Ενοχή: ευθύνη για επιλήψιμες πράξεις)

Διαφορά ενοχής-ντροπής

Ενοχή: συνήθως συνδέεται με τη συμπεριφορά κάποιου

Ντροπή: σχετίζεται περισσότερο με την αίσθηση που έχει κάποιος για τον εαυτό του η με την αυτοεκτίμησή του.

Επομένως η ενοχή είναι μια γνωστική ανταπόκριση, ενώ η ντροπή είναι μια συναισθηματική ανταπόκριση.

Η ενοχή και η ντροπή μπορούν να χωριστούν σε 4 είδη:

Λογική Ενοχή: είναι ένα πολύτιμο, σπουδαίο συναίσθημα. Μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε μια άδικη πράξη, μια ανάρμοστη ή ανεύθυνη συμπεριφορά.

Είναι η τύψη που πρέπει να νιώθουμε και να αναγνωρίζουμε όταν:

-έχουμε κάνει κάτι από πρόθεση, για να βλάψουμε ή να μειώσουμε κάποιον

-Έχουμε ενεργήσει απερίσκεπτα

-Έχουμε παραβεί από πρόθεση ένα νόμο ή μια αποδεκτή κοινωνική συμπεριφορά

Το κλειδί για να διακρίνουμε τη λογική από την παράλογη ενοχή είναι ή πρόθεση.

Παράλογη Ενοχή: είναι ένα ανεπιθύμητο συναίσθημα που δεν προκαλείται από κάποια άδικη πράξη, αλλά είναι ένας αμυντικός ψυχολογικός μηχανισμός ενάντια στον πόνο που νιώθουμε από άλλες αιτίες.

Παράδειγμα

Τα παιδιά υφίστανται μεγάλο πόνο όταν οι γονείς τους καβγαδίζουν και απειλούν να χωρίσουν. Νιώθουν απομονωμένα και μόνα. Πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά αυτό τον πόνο;

-μπορεί να τον μετατρέψουν σε θυμό, προς τους γονείς

-στις περισσότερες περιπτώσεις το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτό τον πόνο, έτσι μετατρέπει τον πόνο και το θυμό σε παράλογη ενοχή. Με αυτό τον τρόπο πετυχαίνει δυο πράγματα. Μειώνει την ένταση του πόνου και δημιουργεί έναν τρόπο με τον οποίο υποσυνείδητα ελπίζει ότι θα μπορεί στο μέλλον να ελέγχει τον πόνο του.

Δημιουργώντας παράλογη ενοχή το μυαλό μας απομονώνει τα συναισθήματα του πόνου και της μοναξιάς και επανακατευθύνει την ενέργεια αυτών των σκληρών συναισθημάτων σε μια ενοχή που παράγει αυτοκριτικές σκέψεις.

Η παράλογη ενοχή μας δίνει μια ψεύτικη αίσθηση ελέγχου, από την οποία συχνά προκύπτει μια καταναγκαστική συμπεριφορά τελειομανίας.

Η λογική ενοχή πρέπει να οδηγεί σε ανακούφιση και εσωτερική γαλήνη, ενώ η άδικη ενοχή είναι μια παγίδα, επειδή δεν υπάρχει αδικοπραξία, δεν υπάρχει τίποτα να ομολογήσουμε και επομένως δεν υπάρχει ανακούφιση. Η άδικη ενοχή, ακόμα και αν μειώνει αμέσως τον πόνο, τελικά προκαλεί επιπλέον πόνο. Καταλήγει σε έναν καταστροφικό φαύλο κύκλο.

Μια άλλη πηγή άδικης ενοχής μπορεί να μας είναι ακόμα πιο οικεία. Όταν οι άλλοι προσπαθούν να μας μειώσουν ή να μας ελέγξουν, κάνοντας μας να νιώθουμε ανεπαρκείς, ένοχοι ή κακοί με τον εαυτό μας, το συναίσθημα που νιώθουμε είναι άδικη ενοχή.  Αυτή η συμπεριφορά συναντάται στην αυλή του σχολείο. Οι μεγάλοι τη λένε «κοροϊδία».

Οι κληρικοί συχνά χρησιμοποιούν την άδικη ενοχή όταν προσπαθούν να ελέγξουν το εκκλησίασμά τους. Παίρνουν οι ίδιοι τη θέση του Θεού, ζητώντας  ή απαιτώντας από τους πιστούς πλήρη υπακοή στις εντολές τους.

Οι διαφημιστές χρησιμοποιούν την άδικη ενοχή για να μας παρακινήσουν να αγοράσουμε ορισμένα προϊόντα.  Προσπαθούν να μας κάνουν αν νιώσουμε ανεπαρκείς ή ατελείς αν δεν έχουμε τα προϊόντα τους.

Επίσης η άδικη ενοχή μπορεί να είναι ένα τρομακτικό και καταστροφικό εργαλείο στα χέρια των ανθρώπων της εξουσίας. Κάνοντας αυτούς που εξουσιάζουν να νιώθουν άσχημα με τον εαυτό τους, τους πείθουν να μην εμπιστεύονται τη δική τους κρίση, αλλά να πιστεύουν τυφλά σ’ αυτούς που ασκούν την εξουσία.

Όταν η άδικη ενοχή συνδυάζεται με ένα υπερβολικό φορτίο ντροπής, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ολοσχερής καταστροφή της προσωπικότητας.

Δημιουργική ντροπή: είναι φυσιολογική όταν είναι περιορισμένη, μετρημένη σαν αποτέλεσμα κάποιας ανάρμοστης πράξης. Αυτή η ντροπή είναι αναγκαία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου.

-Η φυσική αντίδραση ντροπής ρυθμίζει την ένταση της χαράς-περιέργειας –ενθουσιασμού του ατόμου.

-Η φυσική αντίδραση ντροπής βοηθάει στην ανάπτυξη της ταυτότητας του ατόμου.

-Η φυσική αντίδραση ντροπής βοηθάει στην ανάπτυξη της συνείδησης του ατόμου, δίνοντάς  του τη δυναμικότητα για να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος.

Καταστροφική ντροπή: είναι ανεπιθύμητη και είναι αποτέλεσμα της υποταγής σ’ έναν κόσμο που τον νιώθουμε καταπιεστικό.

Η καταστροφική ντροπή είναι μια προσβολή στην προσωπικότητα μας που μας κάνει να νιώθουμε άσχημα, βρώμικα ή χωρίς αξία. Κατά συνέπεια λειτουργεί καταστρεπτικά για μας, επειδή μια κάνει να μην αγαπάμε κάποια κομμάτια του εαυτού μας.

Για παράδειγμα αν μας υποτιμούν εξαιτίας της εθνικότητάς μας ή μας κοροϊδεύουν για την εμφάνισή μας, σταδιακά θα χάσουμε την ικανότητά μας να αγαπάμε αυτά τα κομμάτια του εαυτού μας.

Τα περισσότερα σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και συμπτώματα είναι αποτέλεσμα μιας υπερβολικής ποσότητας καταστροφικής ντροπής που συνοδεύεται από υπερβολική, άδικη ενοχή.

«Ενοχές χωρίς αιτία» TyC. Colbert