Ευθύνη

Έρωτας ελευτεριάς, να μην καταδέχεσαι, μήτε για τον παράδεισο ακόμα, να σκλαβώνεις την ψυχή σου. Παιχνίδι παλικαρίσιο απάνω από την αγάπη και τον πόνο, απάνω από το θάνατο.

Να συντρίβεις τα παλιά καλούπια και τα πιο ιερά, όταν πια δε σε χωρούν. Να οι τρεις μεγάλε φωνές της Κρήτης.

Ό,τι στα τρία αυτά περιστατικά γεμίζει άδολη χαρά την ψυχή είναι τούτο: δε μιλούν φιλόσοφοι κι ηθικολόγοι εδώ, που με το χουζούρι τους ακίντυνα, κατασκευάζουν και διαλαλούν υψηλές δύσκολες θεωρίες. Απλοί άνθρωποι, Κρητικοί χωριάτες, ακολουθώντας την ορμή του σπλάχνου τους, ανηφορίζουν, χωρίς να λαχανιάζουν, τις πιο αψηλές κορφές που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος –την ελευτεριά, την καταφρόνια του θανάτου, τη δημιουργία καινούριου νόμου. Εδώ σου ξεσκεπάζεται η τρισεύγενη καταγωγή του ανθρώπου.  Γιατί βλέπεις πως το δίποδο χτήνος, ακολουθώντας άλλους δρόμους από τους διανοητικούς, κατόρθωσε να γίνει άνθρωπος.  Και έτσι η πορεία σου στο διανοητικό Γολγοθά γίνεται πιο υπεύθυνη. Γιατί ξέρεις τώρα, κοιτάζοντας τους Κρητικούς, πώς αν δε γίνεις άνθρωπος, φταις εσύ, εσύ μονάχα.

Γιατί το αψηλό είδος αυτό,, ο Άνθρωπος, υπάρχει, παρουσιάστηκε στη γης και δεν έχει πια κανένα δικαιολογητικό ο ξεπεσμός σου κι η αναντρία.

Στην Κρήτη, μια ψυχή που δεν καταδέχεται να ξεγαλάσει τον εαυτό της ή τους άλλους αντικρίζει πρόσωπο με πρόσωπο, όσο πουθενά αλλού, τη μονοβύζα θεά που δεν κάνει χατίρια, που δεν κάθεται στα γόνατα κανενούς, μήτε θεού, μήτε ανθρώπου, την ΕΥΘΥΝΗ.

«Αναφορά στον Γκρέκο» Ν. Καζαντζάκης